یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌رو مسوولان نظام کاهش مشارکت مردمی در انتخابات ۱۴۰۰ است اما برای رفع این نگرانی آنها باید به روشنگری و شفاف‌سازی در انتخابات بپردازند و با معرفی نیروهای متدین، انقلابی و متعهد ناامیدی سیاسی را کاهش دهند. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به بررسی جنبه های مختلف انتخابات ریاست جمهوری پرداخته اند.
مهمترین محورهای انتخاباتی از نگاه رسانه‌های اعتدالی، اصلاح‌طلب و اصولگرا
رسانه اعتدالی خبرآنلاین در شبانه روز گذشته در مطلبی سوابق و برنامه‌ها نامزدهای انتخابات ۱۴۰۰ با سابقه نظامی و نظامی‌گری را بررسی کرد و اما پایگاه خبری تحلیلی انتخاب سخنان اسحاق جهانگیری کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری را برجسته کرد. رسانه‌های اصلاح طلب نیز در مطالب و گفت وگوهایی مختلف بر ضرورت اعتمادسازی برای مشارکت حداکثری در انتخابات تاکید کردند و مشکلات پیش‌رو در این امر خطیر را مورد بررسی قرار دادند در این خصوص روزنامه همدلی در تیتری با عنوان احزاب و مشارکت فراتر از هیجانات پوپولیستی و ناسیونالیستی؛ بر موضوع جلب مشارکت مردم تاکید کرد. همچنین روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم عباس عبدی این موضوع را برجسته کرد. دیگر روزنامه‌ها در گزارش های مختلف برنامه های کاندیداهای ریاست جمهوری را بررسی کردند، برای نمونه خبرگزاری ایسنا در مطلبی تشکیل دولت نظامی را مورد بررسی قرار داد و دیگر روزنامه ها به احراز یا عدم احراز صلاحیت کاندیداها پرداختند. رسانه‌های اصولگرا در تیتری با عنوان انتخاب فرد اصلح پیش شرط «قوی‌تر شدن» است، سخنان امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران را منتشر کرد و دیگر خبرگزاری های این جریان از جمله روزنامه خراسان در مطالب و گفت وگو ها خود به مهم ترین وظایف دولت آینده پرداختند و در تیتری با عنوان ماراتن نفس گیر بررسی صلاحیت ها به این موضوع پرداخت.
رسانه‌های اعتدالی
چهار ضلع سرداران انتخابات ۱۴۰۰
خبرگزاری خبرآنلاین در گزارشی به بررسی سوابق و برنامه‌ها نامزدهای انتخابات ۱۴۰۰ با سابقه نظامی و نظامی‌گری پرداخت و نوشت:
*حسین دهقان وزیر دفاع دولت اول روحانی و از فرماندهان سابق سپاه پاسداران اول از همه در آذر ماه ۹۹ اعلام کرد که در انتخابات نامزد خواهد شد. این اعلام دهقان زمانی بود که چه نظامی و چه غیرنظامی، کسی اعلام حضور نکرده بود و حتی از بعضی‌ها هنوز دعوتی هم صورت نگرفته بود!
* صحبت پیرامون چرایی نامزد شدن نظامی‌ها و احتمال دولت نظامی داغ بود؛ این اقدام دهقان شاهدی از غیب بود برای افرادی که از تشکیل دولت توسط یک نظامی صحبت می‌کردند.
*مدتی بعد صداهایی از دیگر نظامیان هم شنیده شد؛ سعید محمد. سرداری که در جنگ سردار نشده بود. او سال ۶۶ و در ۱۹ سالگی به سپاه پاسداران پیوست؛ در حالیکه ایران، تیر ۶۷ قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت و از مرداد ماه رسما آتش‌بس اجرا شد، از محمدِ ۱۹ ساله هیچ خبری از حضور در میادین جنگ دیده نمی‌شود، شاید هم باشد.
* سعید محمد در حالیکه بیشترین تجربه‌اش نزدیک ۲ سال فرماندهی قرارگاه خاتم سپاه است، اسفند ماه ۹۹ از قرارگاه خاتم «منفک» شد تا راحت‌تر برای انتخابات کار کند. یکی از مهمترین اثراتی که در تهران باقی گذاشته، مجتمع «اطلس مال» است که در بهترین نقطه شمال شهر تهران ساخته شده و حرف و حدیث‌های زیادی در پی داشت.
*استعفا یا برکناری محمد از قرارگاه خاتم در ابتدا محل نزاع حامیان قالیباف و محمد بود؛ قالیبافی‌ها که می‌دانستند پرونده فساد در هلدینگ یاس توسط محمد رسیدگی شده، در ابتدا گفتند که او استعفا نداده بلکه برکنار شده است. او هم اصرار داشت که خیر؛ من استعفا داده‌ام. نهایتا نیمه فروردین سردار جوانی معاونت سیاسی نماینده ولی‌فقیه در سپاه، در مصاحبه‌ای تاکید کرد که سعید محمد بابت «تخلفات» اداری بابت فعالیت‌های انتخاباتی از قرارگاه خاتم «منفک» شده است.
*رستم قاسمی دیگر نامزد انتخابات است که ردای نظامیان را بر تن دارد؛ سردار رستم قاسمی. او که از فرماندهان سپاه پاسداران در مدت جنگ تحمیلی بوده، مانند سعید محمد فرماندهی قرارگاه خاتم سپاه را در کارنامه دارد، از سال ۸۶ تا ۹۰.
*قاسمی مدتی هم وزیر نفت احمدی‌نژاد بود؛ از سال ۹۰ تا ۹۲. وزارتی که بزرگترین خبر مربوط به آن، فساد نفتی هنگفت بابک زنجانی بوده است. فسادی که در زمان مدیریت قاسمی بر وزارت نفت رخ داد و ۳ هزار میلیارد تومان پول فروش نفت با دلار آن روزها از جیب ملت ایران رفته است و هنوز بخش بزرگی از این بدهی به خزانه بازنگشته است.
*دیگر خبر به یاد ماندنی از دوران مدیریت رستم قاسمی بر وزارت نفت، گم شدن یک دکل نفتی بود؛ خبری که آنقدر عجیب و باورنکردنی بود که همچنان دستمایه طنازی کاربران شبکه‌های اجتماعی است.
مرحله نوینی از اصلاحات راهگشا را آغاز خواهم کرد
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب به بازتاب سخنان اسحاق جهانگیری کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری پرداخت و آورد:
* دولت من با استفاده از تجربه‌های انباشته در ایران و جهان مرحلهٔ نوینی از اصلاحات راهگشا را آغاز خواهد کرد.
* در میان دولت‌های دهه‌های اخیر، دولت من به دولت آقای خاتمی شباهت بیشتری خواهد داشت.
رسانه‌های اصلاح طلب
بازسازی دوم‌خرداد برای پیچ۱۴۰۰
روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم عباس موسایی فعال سیاسی اصلاح‌طلب منتشر کرد و نوشت:
* دوم‌خرداد۱۳۷۶، طلیعه شکل‌گیری منطق و گفتمان اصلاحات درون‌زا در ذیل پارادایم اسلام سیاسی است.
*رگه‌های قوی جمهوریت در پارادایم اسلام سیاسی و قانون اساسی برآمده از آن با عنوان جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته می‌شد؛ اما آنچه در دوم‌خرداد ۱۳۷۶، رخ نمایاند، صورت‌بندی جدیدی از مطالبات تاریخی ایرانیان برای برجسته‌سازی تکالیف معوقه مشروطیت بود.
* دوم خرداد غنی‌سازی اسلام سیاسی از مبانی شهروندی مدرن و مدرنیته دموکراتیک بود؛ گذشته از آنکه بعدها در برابر سدها و موانع حقوق‌ستیزان، نتوانست پیش‌برنده تام و تمام منطق برسازنده‌اش باشد.
*نهال نوپای اصلاحات از بدو شکل‌گیری با آفت‌های افراط‌گرایی و فرصت‌طلبی مواجه شد. روح پویا و دینامیک آن با ناملایمات درونی و بیرونی آزرده‌خاطر شد.
*خیال‌اندیشی، فرصت‌طلبی و بی‌التفاتی به اقتضائات زمینه و زمانه، آن گفتمان فاخر را به بن‌بست‌هایی لغزانید. اهل قدرت و فرصت، آن را از گفتمان به سمت ایدئولوژی سوق دادند؛ اما اصلاحات به حکم عقل، منطق، مبانی و هویتی برتر، همچنان زنده است.
* ۲۴سال پس از دوم‌خرداد، اما هرچند گفتمان دوم‌خرداد در مقابل بادهای توفنده اصلاح‌ستیز و امیدسوز داخلی و خارجی قرار گرفته؛ اما روح منطق اصلاحات در بطن و متن جامعه ساری و جاری است.
* اصلاحات همچنان می‌تواند به تنها بازی در شهر تبدیل شود؛ اگر با درک چهره ژانوسی سیاست، گذشته را بازشناسد و از آن درس عبرت گیرد. مرزبندی‌های هویتی خود را بازیابد و از خود رسوب‌زدایی کند.
شورای نگهبان و احراز یا عدم احراز صلاحیت کاندیداها
روزنامه شرق یادداشتی به قلم نعمت احمدی حقوق‌دان منتشر کرد و نوشت:
*کاندیداهایی که از فیلتر شورای نگهبان می‌گذرند حداقل ۲۰ روز فرصت دارند به هر وسیله‌ای که شده برنامه‌های خود را در معرض سنجش افکار عمومی قرار دهند، هرچند ظرف ۲۰ روز کاندیداها نمی‌توانند برنامه‌های خود را در معرض سنجش افکار عمومی قرار دهند و حتی فرصت این را ندارند که حداقل به مراکز استان‌های ۳۰گانه کشور مسافرت کنند و به باور نگارنده ظرف زمانی ۲۰ روز تحت هیچ عنوانی نمی‌تواند فرصت حداقلی برای تعرفه کاندیداها باشد.
*شورای نگهبان هم به کاندیداها تذکر می‌دهد قبل از اعلام رسمی فعالیت‌های انتخاباتی حق ندارند فعالیت تبلیغی داشته باشند.
*مهمترین اشکال ساختاری قانون انتخابات ریاست‌جمهوری همین فرصت اندکی است که مردم باید در ۲۰ روز فرد موردنظر خود را از بین چندنفری که شورای نگهبان احراز صلاحیت کرده، انتخاب کنند.
* چندین نفر مثل آقای احمدی‌نژاد و قالیباف تصدی شهرداری تهران را وسیله رسیدن به خیابان پاستور قرار دادند، پست‌های وزارتی هم همین کاربرد را درخصوص تعدادی از کاندیداهای فعلا بالقوه ریاست‌جمهوری به خود اختصاص داده است.
*از طرفی شورای نگهبان هم با تکیه بر دستورالعمل مقام معظم رهبری درخصوص تبیین انتخابات ریاست‌جمهوری چهار سال حضور در پست‌های ویژه‌ای را شرط نام‌نویسی دانسته است که اگر این شرط محقق نباشد، چه‌بسا مانند این دوره که آقای کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان اعلام کردند، از نزدیک به ۵۰۰نفری که نام‌نویسی کردند فقط به پرونده ۴۰ نفر ورود خواهند کرد و احراز صلاحیت شده‌ها از بین این ۴۰ نفر خواهند بود.
*در دیگر کشورها خصوصا کشورهایی که تمرین دموکراسی را از بستر احزاب پیش برده‌اند، کاری به برنامه و شخص کاندیدا ندارند بلکه به برنامه حزب مورد علاقه خود رأی می‌دهند و حزب نیز در همه ایام سال حتی زمانی که انتخابات مهمی مانند ریاست‌جمهوری در پیش نباشد، برنامه‌های حزبی را در کانون‌های مختلف بررسی می‌کند و مردم نیز با تکیه بر برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و طولانی به حزب مورد علاقه خود رأی می‌دهند.
احزاب و مشارکت فراتر از هیجانات پوپولیستی و ناسیونالیستی
روزنامه همدلی یادداشتی به قلم محمدرضا چمن نژادیان منتشر کرد و نوشت:
*مشارکت مدنی و سیاسی در تمام حکومت‌های مردم‌سالار قواعد خاص تعریف شده‌ای دارد که علاوه بر جایگاه و اهمیت آن به عنوان حقوق شهروندی، چگونگی اعمال آن از شفافیت فرآیندی برخوردار است.
*نقش و حضور اثربخش مردم در انواع حکومت‌های مردم‌سالار شاخصه‌ای بلامنازع و قابل فهم درعلوم سیاسی است.
*جایگاه کلیه عناصر ذی‌مدخل، ذی‌نفوذ و ذی‌نفع به‌صورت مجزا و بدون ابهام برای مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی مسئولانه تعریف و تعیین شده و نقش تمام عوامل موثر در فرآیندهای مشارکت تا اخذ نتیجه قابل رصد است.
*قاعده‌مندانه و عادلانه بسترهای سیاسی، اجرایی را برای مشارکت افراد، جریانات و ملت فراهم می‌کند و به این واسطه اعتماد آحاد ملت، اطمینان افکار عمومی و ناظران بی‌طرف را نسبت به سلامت و اثربخشی مشارکت جلب می‌کنند.
*هدف‌گذاری مفاد قوانین بالادستی نیز عموماً برای تامین حداکثری منافع ملی، حقوق مادی و معنوی ملت است و با چنین طراحی، اکثریت قوانین، قابل پذیرش بوده و شرایط تعمیم به امور مختلف جامعه جهت اجرا با رضایتمندی فراهم می‌شود، همگرایی و وفاق ملی را تضمین می‌کند.
* استمرار وفاق ملی و تامین منافع و امنیت ملی مشروط به پذیرش مداوم نظارت و مشارکت آحاد جامعه از سوی حاکمان است و وجود اصول و فصولی در قانون اساسی تحت عنوان ضامن استیفای حق و پرهیز از انحراف و استبداد است.
*در جمهوری اسلامی ایران نیز بر پایه قانون اساسی و آرای بنیانگذارش، مشارکت و میزان بودن رای ملت اصلی غیرقابل انکار و منشوری خدشه‌ناپذیر قلمداد شده که در تمامی سیر مراحل از شکل‌گیری، تاسیس و تحکیم تا تثبیت آن تعیین کننده بوده و در همراهی و حراست از دستاوردهای آن نقش حیاتی داشته است.
* در انتخابات خبرگان، شوراها، مجالس و ریاست جمهوری نیروهای نخبه، فرهیخته و رجال سیاسی حق ثبت نام دارند، اما اساس کار و شرط کافی برای برگزاری رقابت سالم و انتخاب اصلح، مهیا بودن شرایط قانونی، عادلانه و بدون تبعیض است، تا ملت با نشاط و امید به اثربخشی مشارکت و رای خود، عزم به حضور حداکثری در پای صندوق پیدا کند.
* مشارکت فراگیر حداکثری و انتخابات آگاهانه از کارکردهای تشکیلاتی، واقعی احزاب و کنشگران میدانی در جوامع توسعه یافته و مدرن است.
* پس از گذشت ۴۳سال از تدوین قوانین و تاکید بر حقوق ملت، نقش احزاب در ایجاد فضای سیاسی پر نشاط و مسئولانه بسیار کمرنگ، مقطعی و ناهنجار تلقی شده و هزینه عضویت در احزاب آنقدر بالاست که حزب گریزی نوعی ارزش و ملاک صلاحیت معرفی شده است.
مشارکت تابع چیست؟
روزنامه اعتماد یادداشتی به قلم عباس عبدی منتشر کرد و نوشت:
* چند عامل نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان مشارکت دارند. اولین آن را میتوان نوعی سنت سیاسی دانست. البته در ایران پس از انقلاب چنین سنتی وجود نداشت، بلکه طی چهل سال گذشته شکل گرفته است که حداقلی از مشارکت را تامین می‌کند.
* سنت سیاسی مبتنی بر عوامل دیگری بود که با از میان رفتن آن عوامل، این سنت نیز در حال کمرنگ شدن است و اولین نشانه‌های آن را در جریان انتخابات مجلس در سال ۱۳۹۸ دیدیم که زنگ خطری جدی بود.
* مشارکت در هر چهار انتخابات ریاست‌جمهوری در دهه ۱۳۶۰ مبتنی بر اعتماد عمومی نسبت به ساختار سیاسی بود. در حالی که هیچ‌کدام از آنها رقابتی نبودند و به معنای دقیق کلمه میتوان گفت تک‌نامزدی بودند.
* افزایش درصد مشارکت‌کنندگان در مهر ۱۳۶۰ نسبت به مرداد ماه ناشی از واکنشی بود که مردم نسبت به این ستیزه‌جویی و ترورها نشان دادند. پس از آن انتخابات و با کاهش خطر ستیزه‌جویی داخلی، مردم در مسیر پرسشگری داخلی و در نتیجه کاهش اعتماد و افزایش انتقادها قرار گرفتند، لذا به یک‌باره مشارکت از ۷۴درصد در مهر ماه سال ۱۳۶۰ به ۵۵درصد در سال ۱۳۶۴ تنزل پیدا می‌کند.
تشکیل دولت نظامی برای یک دوره چهارساله کافی است
خبرگزاری ایسنا به گفت وگو با سرتیپ محمدحسن نامی داوطلب کاندیداتوری سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری پرداخت و آورد:
* اعتراض مردم ما به دولت‌ها به خاطر تبعیضی است که حس می‌کنند.
* شکل‌گیری دولت نظامی به دلیل «روحیه نظم‌گرایی» در وجود نظامیان موجب انجام‌شدن امور در زمان و ساعت مقرر خود می‌شود و در یک کلام «نظم در اجرای قانون» را محقق می‌کند.
* نظامیان در تعامل و گفت‌وگو و هماهنگ‌کردن دیگران برای اجرای امور و حرکت جدی آنان با خودشان موفق بوده‌اند و این در وجودشان است، چون بارها و بارها یک حرکت در نظامی‌گری انجام می‌شود تا در وجود افراد ملکه ذهن شود.
* آنچه کاندیدایی نظامی را از مابقی مجزا می‌کند نه صرف ارایه برنامه جدید یا داشتن ایده خاص بلکه بهره‌گیری از «توان فردی» و اتکای وی به «شخصیت خویش» است.
* «شرایط خاص» امروز تشکیل یک دولت نظامی را طلب می‌کند و از همین منظر معتقد است، حتی یک دوره چهارساله هم برای این منظور کافی است.
*مهمترین حلقه مفقوده توسعه و عمران ما انجام نشدن آمایش ملی و سرزمینی است که به آن خواهم پرداخت ولی باید دولتی که در پی خدمت به مردم است، از سنگینی فعلی خارج شود. دولت با این وضعیت نمی‌تواند خدماتی به مردم ارائه دهد و یک طرح فرهنگی، اقتصادی و سیاسی سالم برای مردم داشته باشد. چون خودش اول باید تغییر کند و نیز با تحولات آینده جهان هم همراه باشد.
*در دنیا الان دولت‌هایی موفق هستند که چابک‌سازی شده‌اند، ولی دولت ما ۴/۲ میلیون نفر را پوشش می‌دهد و تا دو میلیون نفر هم بازنشستگان دولتی هستند که حدوداً ۶ میلیون نفر را تشکیل می‌دهند و عمده هزینه و بودجه سالانه دولت را به خود اختصاص می‌دهد.
*دولت الکترونیک در ۲۴ ساعت شبانه روز و ۳۶۵ روز سال پاسخگوی نیاز جامعه و شهروندان است. دولت الکترونیک کاملاً شفاف است و همیشه در مقابل شهروندان پاسخگو است.
*در دولت الکترونیک یک شهروند حتی برای یک‌بار هم در سال لازم نیست به جایی مراجعه کند، همین رودرو نشدن جلوی فسادهای بسیاری را میگیرد.
*دولت الکترونیک همچنین تجار و بازرگانان کشور را حمایت می‌کند تا در روند تجارت خود متضرر نشوند.
*اگر می‌خواهیم دولت کارآمد داشته باشیم نیازمند دولت الکترونیک هستیم. در آنجا همه‌چیز شفاف است و دیگر خبری از حقوق نجومی نیست و سرمایه‌ها و دارایی‌های همه افراد هم مشخص است و شخصی از رانت و قدرت سازمانی سود نمی‌برد.
رسانه‌های اصولگرا
انتخاب فرد اصلح پیش شرط «قوی‌تر شدن» است
خبرگزاری فارس به بازتاب سخنان امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران پرداخت و آورد:
* در دنیای امروز، هیچ راهی جز قوی‌تر شدن نداریم و مشارکت حداکثری در انتخابات و انتخاب فرد اصلح و به‌تبع آن تشکیل دولت قوی پیش شرط قوی‌تر شدن است.
* انتخابات به خودی خود و فارغ از اینکه چه شخصی را انتخاب میکنیم، موضوعیت و اهمیت دارد و انتخابات یکی از ارکان و نشانه‌های مردم سالاری در همه کشورهای جهان است.
* انتخابات حق طبیعی مردم است و مردم در قبال این حق مسوولیت دارند و باید از حق طبیعی خود استفاده و به مسوولیت خود عمل کنند.
* سرنوشت حداقل چهار سال کشور و اینکه زمام امور اجرایی کشور به دست چه افرادی سپرده شود در انتخابات تعیین می شود.
* میزان مشارکت در انتخابات، نشان دهنده سطح آگاهی و بصیرت مردم است و با میزان احساس مسوولیت ملت نسبت به سرنوشت خودشان ارتباط مستقیم دارد.
* وزرا که مسوولان همه بخشهای کشور هستند با فکر و تصمیم رییس جمهور منصوب می‌شوند. ریاست تعداد قابل توجهی از شوراهای عالی تأثیرگذار بر عهده رییس جمهور است که مهمترین آنها شورای عالی امنیت ملی است. بنابراین مردم باید با بررسی شرایط نامزدها فرد اصلح را انتخاب کنند.
* مشارکت حداکثری در انتخابات و انتخاب فرد اصلح و به‌تبع آن تشکیل دولت قوی پیش شرط قوی‌تر شدن است.
* انتخابات و روی کار آمدن دولت جدید موجب نوسازی دستگاه اجرایی کشور و پمپاژ خون و انرژی جدید به کشور می‌شود.
* ارتقای اعتماد به نفس مسوولان به همراه احساس مسوولیت و دین نسبت به جامعه، ایجاد ثبات سیاسی و کاهش ناامنی، افزایش انسجام و وحدت ملی و ایجاد انگیزه در کارگزاران برای رونق اقتصادی، از پیامدهای مهم انتخابات در ابعاد داخلی محسوب می‌شود و در واقع انتخابات فرصت مناسبی برای حل مشکلات کشور و مردم است.
ماراتن نفس گیر بررسی صلاحیت ها
روزنامه خراسان در گزارشی به بررسی گمانه زنی ها در خصوص رد صلاحیت برخی از نامزدهای ریاست جمهوری پرداخت و نوشت:
*پس از پایان پنج روز اولیه مهلت شورای نگهبان و تمدید این زمان از سوی این شورا برای بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ اکنون همه نگاه ها به تصمیم فردای شورای نگهبان است و همزمان بازار گمانه زنی ها درخصوص افرادی که تایید یا رد صلاحیت شده اند نیز زیاد است.
* در تازه ترین گمانه زنی، یکی از دلایل تاخیر در اعلام لیست نهایی تایید صلاحیت شدگان، بحث و بررسی وضعیت اقامت فرزند یکی از نامزدهای مشهور در آمریکا از نظر اقامت و تابعیت است و مساله مورد بحث دیگر مربوط به احراز سلامت جسمی یک کاندیدای باسابقه است.»
* آن طور که سخنگوی این شورا تاکید کرده است، هنوز هیچ چیز مشخص نشده و حتی به گفته کدخدایی، اعضای این شورا نیز هنوز نمی دانند که کاندیداهای نهایی این دوره انتخابات ریاست جمهوری چه افرادی هستند.
